Artykuły
bg

Artykuły

Aktualności Odszkodowania Wypadki komunikacyjne Zdaniem sądu
Powrót

Prawo do odmowy składania zeznań

adwokat 05-06-2008, ostatnia aktualizacja 21-09-2012 11:57

Osoba, która została wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania. Jednak jeśli jest osobą najbliższą dla oskarżonego, może skorzystać z prawa do odmowy składania zeznań, o czym jeszcze przed przesłuchaniem powinna zostać pouczona.

Osobą najbliższą dla oskarżonego jest jego małżonek, były małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie), zstępni (dzieci, wnukowie), rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii i stopniu, osoba pozostająca z oskarżonym w stosunku przysposobienia lub we wspólnym pożyciu (konkubent), małżonek przysposobionego, pasierb czy mąż siostry. Uprawnienie takie przysługuje również świadkowi, który w innym postępowaniu występuje w charakterze oskarżonego o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem, tj. gdy przestępstwo to pozostaje w związku z przestępstwem, co do którego ma złożyć zeznania jako świadek.

Natomiast inne osoby, które wprawdzie nie należą do kręgu osób uprawnionych do odmowy składania zeznań, ale z uwagi na łączący je z oskarżonym szczególnie bliski stosunek, mogą wystąpić z wnioskiem o zwolnienie od składania zeznań do organu procesowego. Przyjmuje się, że szczególnie bliski stosunek osobisty to stosunek inny niż wynikający z więzów pokrewieństwa, powinowactwa, czy małżeństwa, jednakże silnie łączący z oskarżonym osobę mającą być przesłuchaną w charakterze świadka (vide: wyrok SN z dnia 16 marca 1979 r., IV KR 36/79, niepubl.). Stosunkiem takim będzie np. narzeczeństwo, przyjaźń, pozostawanie we wspólnym pożyciu osób tej samej płci, czy też pokrewieństwo lub powinowactwo z konkubentem oskarżonego.

Prawo do odmowy zeznań oraz zwolnienie od zeznawania, przysługują świadkowi zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i sądowym, przy czym terminem, do którego świadek może wystąpić z oświadczeniem lub wnioskiem o takiej treści, jest chwila pierwszego przesłuchania go w postępowaniu sądowym. Zatem nawet jeśli złożył już zeznania w postępowaniu przygotowawczym, nadal może skorzystać z tego prawa, pamiętając oczywiście o zakreślonym do dokonania tej czynności terminie. Wówczas uprzednie zeznania objęte są zakazem dowodowym, co oznacza, że nie nie tylko nie wolno odczytywać protokołów złożonych zeznań, ujawniać ich czy odtwarzać zapisów wizualnych, audiowizualnych przesłuchania, ale także nie wolno żadnymi środkami dowodowymi dociekać treści tych zeznań (vide wyrok SN z dnia 16 lutego 1988 r., IV KR 13/88).

Powyższe kwestie uregulowane zostały w kodeksie postępowania karnego w art. 182 k.p.k., 185 k.p.k., 186 k.p.k. i mają odpowiednie zastosowanie także w postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe.

Zgłoś swoją sprawę

Powrót do artykułów

Prawo do odmowy składania zeznań

Osoba, która została wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania. Jednak jeśli jest osobą najbliższą dla oskarżonego, może skorzystać z prawa do odmowy składania zeznań, o czym jeszcze przed przesłuchaniem powinna zostać pouczona.

Osobą najbliższą dla oskarżonego jest jego małżonek, były małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie), zstępni (dzieci, wnukowie), rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii i stopniu, osoba pozostająca z oskarżonym w stosunku przysposobienia lub we wspólnym pożyciu (konkubent), małżonek przysposobionego, pasierb czy mąż siostry. Uprawnienie takie przysługuje również świadkowi, który w innym postępowaniu występuje w charakterze oskarżonego o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem, tj. gdy przestępstwo to pozostaje w związku z przestępstwem, co do którego ma złożyć zeznania jako świadek.

Natomiast inne osoby, które wprawdzie nie należą do kręgu osób uprawnionych do odmowy składania zeznań, ale z uwagi na łączący je z oskarżonym szczególnie bliski stosunek, mogą wystąpić z wnioskiem o zwolnienie od składania zeznań do organu procesowego. Przyjmuje się, że szczególnie bliski stosunek osobisty to stosunek inny niż wynikający z więzów pokrewieństwa, powinowactwa, czy małżeństwa, jednakże silnie łączący z oskarżonym osobę mającą być przesłuchaną w charakterze świadka (vide: wyrok SN z dnia 16 marca 1979 r., IV KR 36/79, niepubl.). Stosunkiem takim będzie np. narzeczeństwo, przyjaźń, pozostawanie we wspólnym pożyciu osób tej samej płci, czy też pokrewieństwo lub powinowactwo z konkubentem oskarżonego.

Prawo do odmowy zeznań oraz zwolnienie od zeznawania, przysługują świadkowi zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i sądowym, przy czym terminem, do którego świadek może wystąpić z oświadczeniem lub wnioskiem o takiej treści, jest chwila pierwszego przesłuchania go w postępowaniu sądowym. Zatem nawet jeśli złożył już zeznania w postępowaniu przygotowawczym, nadal może skorzystać z tego prawa, pamiętając oczywiście o zakreślonym do dokonania tej czynności terminie. Wówczas uprzednie zeznania objęte są zakazem dowodowym, co oznacza, że nie nie tylko nie wolno odczytywać protokołów złożonych zeznań, ujawniać ich czy odtwarzać zapisów wizualnych, audiowizualnych przesłuchania, ale także nie wolno żadnymi środkami dowodowymi dociekać treści tych zeznań (vide wyrok SN z dnia 16 lutego 1988 r., IV KR 13/88).

Powyższe kwestie uregulowane zostały w kodeksie postępowania karnego w art. 182 k.p.k., 185 k.p.k., 186 k.p.k. i mają odpowiednie zastosowanie także w postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe.